Наставниците едукатори ја започнаа реализацијата на проектот YouWell

На 01.10.2023 година, 5-те наставници, кои беа избрани на јавниот повик на СОНК за учесници во проектот Sustaining Young Teachers’ Wellbeing at School –YouWell (2022-1-BG01-KA220-SCH-000085901), отпочнаа да ја реализираат својата програма. Имено, секој од нив избра по тројца млади наставници, на кои во следните девет месеци ќе им ја пружаат неопходната помош за да навлезат во тајните на наставничката професија, како и дополнително да ја засакаат оваа благородна работа.

Наставниците – едукатори одговорија на прашалник, кој придонесе да се добие појасна слика за профилот и потребите на помладите наставници. Тие со своите колеги работат групно и индивидуално, каде се разговара за задачи и конкретни цели кои треба да се постигнат за периодот додека трае проектот.

Наставниците – едукатори се подготвени да го вложат сиот свој капацитет и искуство во работата со младите наставници, со цел да изградат профил на наставник кој ќе ги задоволи и најстрогите критериуми за квалитетен наставник.

ПРЕС-КОНФЕРЕНЦИЈА НА СОНК, ОДРЖАНА НА 26-11-2016 година

ГОСПОЃО РЕМЕНСКИ, ВИЕ СТЕ МИНИСТЕР, А НЕ ЗАКОН И КОЛЕКТИВЕН ДОГОВОР !

Министерството за труд и социјална политика на 21-11-2016 година има доставено писмен документ, насловено до директорите на Јавните установи за деца – детски градинки, без архивски број и без потпис и печат, што само овој ,, недостаток,, документот го прави невалиден, но укажува и на крајно неодговорен однос на споменатото Министерство. Меѓутоа, многу посериозни се другите аспекти на овој т.н. документ кои преставуваат исклучително грубо кршење на неколку закони, колективни договори, Правилник, меѓународни конвенции и т.н.

Имено, со ,, документот,, им се наредува на директорите на детските градинки да воведат 40 часовно неделно работно време и за воспитувачите и негователите во детските градинки, што е целосно спротивно на член 67, ставовите 2 и 3 од Законот за заштита на децата, Колективниот договор за детска заштита и Правилникот за стандардите и нормативите за вршење на дејноста на установите за деца.

Скандалозниот ,, документ,, е авторско дело на –Одделение за инспекциски надзор од дејноста заштита на децата, кое е дел од МТСП и наведени имиња и презимиња на двајца инспектори ( кои од фактот што нема нивни потпис и заверка , не може да ги наведеме заради веродостојноста на нивниот идентитет).

Но како и да е, со застрашувачкиот,, документ,, им се наредува на директорите …,,да доставуваат електронски извештаи за дневно присуство на вработените…,, и тоа почнувајќи од ДЕНЕС,,…, а во спротивност им следува :

1. Глоба во износ од 1000 евра за установата…и

2. Глоба во износ од 30% од 1000 евра за директорот на установата!!!

Каква е оваа моќ, на која ќе и позавидат и најмоќните императори и властодршци во историјата…Со половина страничка на лист хартија, воведувате принудна управа во сите детски градинки во државата; пресудувате износ на парична казна ако не ве послушаат и секако за неважечки ги ставате – Законот за работни односи; Законот за детска заштита; Колективниот договор за детска заштита; неколку меѓународни конвенции…а, да надлежностите на локалната самоуправа – што беше тоа?!!! Да, да – детските градинки се под надлежност на единиците на локалната самоуправа. А само две инспекторки од Одделението за инспекциски надзор од дејноста заштита на децата при МТСП, дури без да стават свој потпис, ги суспендираа надлежностите на сите општини во Р.Македонија и тоа со благослов на актуелниот технички министер за труд и социјална политика госпоѓата Фросина Ременски.

Приказната да биде уште по неверојатна, но за жал е вистинита, споменатата министерка на Прес – конференција одржана на 23-11-2016 година, не само што не се огради од веќе направениот скандал, туку на прашање на новинар го направи уште поголем , со одговорот дека тоа било направено заради тоа што воспитувачите и негователките оделе на партиски митинзи, а децата во градинките останувале да ги чуваат хаузмајстори !!! И онака , дополнително – СОНК не ги штител правата на работниците, туку влегол во политички води ( а тоа веројатно било строго забрането, доколку не си технички министер и не си потпретседател на политичка партија ).

Госпоѓата технички министер Ременски е должна пред граѓаните на Р. Македонија, така јавно и смело како на 23-11-2016г, да ги објави установите чии вработени за време на работа биле на митинзи на било каја политичка партија, да објави во кои детски градинки и кога хаузмајсторите ги чувале децата во истите и што таа и нејзините инспектори превзеле во врска со ваквиот невиден скандал, ако навистина постои такво нешто. Но доколку нема докази за изнесеното тврдење, тогаш најмалку што треба да направи е веднаш да поднесе оставка од исклучително важното место технички министер за труд и социјална политика.

А за изнесеното тврдење дека СОНК не ги штител правата на работниците и дека влегол во политички води, истото ќе треба да го докаже во судска постапка , во согласност со Кривичниот законик на Р. Македонија, со кој е строго забрането мешање во организирањето и активностите на синдикатите.

Но, најважно и најитно од се е – ВЕДНАШ да го повлече скандалозниот документ и да покрене постапка на поединечна одговорност за тие што го направиле истото. Доколку тоа не биде направено, СОНК најавува дека во текот на првите работни денови од наредната недела ќе организира голем Протест пред седиштето на МТСП во Скопје, на кој покрај членовите на СОНК од детските градинки, ќе бидат повикани да присуствуваат членовите на СОНК од сите дејности, како и членовите на другите синдикати, а сето тоа во согласност со одредбите на Законот за работни односи.

СОНК ќе ги превземе и сите други легитимни и легални мерки што му стојат на располагање и нема да отстапи од неговата обврска за заштита на правата на своите членови, како што тоа го правел многупати до сега и никогаш ниту отстапил, ниту ќе отстапи кога се доведени под прашање интересите на своето членство. А овој случај, досега е без преседан.

ПРОПАЃААТ ОБИДИТЕ ЗА СОЗДАВАЊЕ РАЗДОР ВО РАКОВОДСТВОТО НА СОНК

ПРЕТСЕДАТЕЛИТЕ НА РЕГИОНАЛНИТЕ ОДБОРИ НА СОНК ПОВТОРНО ГО ПОТВРДИЈА ЦЕЛОСНОТО ЕДИНСТВО

Врз основа на член 55, а во врска со член 30, став 2 од Статутот на СОНК, претседателот на СОНК Јаким Неделков, свика работна средба со претседателите на регионалните одбори на СОНК, која се одржа на 7.03.2015 година.

На работната средба, на која присуствуваа сите претседатели на регионалните одбори на СОНК, претседателот на СОНК со воведно излагање информираше за текот на преговорите со ресорните министерства во врска со Барањата на СОНК, кои се предмет на преговори, а согласно Спогодбата помеѓу СОНК, од една страна и МОН и МТСП од друга страна, потпишана на 3.02.2015 година.

Во подолгото излагање претседателот Неделков истакна дека се водат сериозни преговори со Министерството за образование и наука и Министерството за труд и социјална политика, додека со Министерството за култура и покрај сите обиди и напори од страна на раководството на СОНК и понатаму продолжува молкот, кој е целосно спротивен со законските обврски во делот за социјалното партнерство и социјалниот дијалог. Претседателот на СОНК изрази убедување дека од досегашниот тек на преговорите постигнати се конкретни резултати (не се одбиени дневници за деновите поминати во штрајк; одработувањето на споменатите денови ќе се врши само откако ќе се постигне договор помеѓу СОНК и МОН; не се врши казнување по основ на резултатите од екстерното оценување за јануари и февруари 2015 година што е во согласност со Спогодбата од 3.02.2015 година). Во однос на другите барања со МОН сме многу блиску до взаемно прифатливо решение за рационализација на педагошката евиденција и администрација. Во врска со паричните казни по разни основи во постоечките законски одредби, МОН има дадено предлог за нивно значајно намалување, меѓутоа околу ова прашање СОНК од принципиелни причини, нема да се изјаснува за висина на паричните казни и колку и да се намалува нивниот износ.

Во преговорите со МОН, практично клучно од аспект на СОНК е прашањето во однос на казните по резултати од екстерното оценување во основните и средните училишта. Преговарачкиот тим на СОНК не отстапува од барањето казните да бидат целосно отстранети, а останува на ставот дека има потреба од екстерно оценување, но за истото има доста простор за интервенции, во смисол на подобрување на постоечкиот модел, што во досегашниот дел од преговорите направени се значајни подобрувања.

Последните преговори помеѓу МОН и СОНК на 4.03.2015 година беа чекор напред во целосно доближување на ставовите, со исклучок на прашањето на казните, за кои Министерството побара дополнителни консултации, но со јасно искажано мислење од нивна страна со оптимизам дека, до крајниот рок 15-ти март, ќе има заедничко конечно решение по сите прашања.

Во дискусијата на работната средба учествуваа најголемиот дел од претседателите на регионалните одбори, кои дадоа целосна поддршка на преговарачкиот тим, со очекување истите целосно да завршуват најдоцна до 15-ти март. Врз основа на воведното излагање на претседателот и дискусиите, едногласно беа донесени следниве

З А К Л У Ч О Ц И

Се дава целосна подршка на највисокото раководство на СОНК и преговарачкиот тим за досегашниот тек на преговорите
Целосно се подржува досегашниот став на раководството и преговарачкиот тим во врска со прашањето за казните по резултатите од екстерното оценување на учениците и се потврдува дека истиот став е изграден врз основа на неподеленото мислење од страна на вработените во основните и средните училишта и по ова прашање не може да има никакво отстапување во преговорите со ресорното министерство, што досега целосно го почитува раководството и преговарачкиот тим на СОНК
На работната средба потврдено е уште еднаш дека Предлог Спогодбата која треба да произлезе како резултат од преговорите со ресорните министерства, а по утврдување од страна на Советот на СОНК, ќе биде ставена на изјаснување пред синдикалните организации на СОНК и врз основа на резултатите од тоа изјаснување, Советот на СОНК ќе донесе Одлука за прифаќање или неприфаќање на истата.

Претседателот на СОНК изрази задоволство од покажаното единство во врска со Заклучоците и побара од претседателите на регионалните одбори на СОНК целосно да стојат на позициите на Статутот и Програмата на СОНК, а истото да го бараат и од синдикалните организации во своите региони. Сите поинакви однесувања, за кои се или ќе се обезбедат докази, ќе бидат санкционирани согласно Статутот на СОНК.

ЗГОЛЕМЕНА ВИСИНАТА НА ОСНОВИЦАТА ЗА ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА ОСНОВИТЕ ЗА НЕПОВРАТНИ СРЕДСТВА ОД СИНДИКАЛНИОТ ФОНД НА СОНК

УСВОЕН ИЗВЕШТАЈОТ ЗА ФИНАНСИСКОТО РАБОТЕЊЕ НА СИНДИКАЛНИОТ ФОНД НА СОНК

ЗГОЛЕМЕНА ВИСИНАТА НА ОСНОВИЦАТА ЗА ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА ОСНОВИТЕ ЗА НЕПОВРАТНИ СРЕДСТВА ОД СИНДИКАЛНИОТ ФОНД НА СОНК

Како и секоја година, согласно Статутот на СОНК, Надзорниот одбор на Синдикалниот фонд на СОНК, врз основа на документацијата изготвена од независно сметководствено биро, на ден 10-03-2020 година го разгледа Извештајот за финансиското работење на Синдикалниот фонд на СОНК за 2019 година. Од членовите на Надзорниот одбор беше констатирано дека сите навремено пристигнати документи, по сите основи, се реализирани и дека Синдикалниот фонд работи со позитивни финансиски резултати и на општо задоволство на членовите кои се корисници на Фондот.

Истиот ден, беа одржани и седници на Управниот одбор и Собранието на Синдикалниот фонд на СОНК, на кои беа отворени повеќе прашања во врска со начинот на работењето на Синдикалниот фонд и можностите за воведување на евентуални нови поволности, се со цел да се обезбедат поповолни услови и потреби на членовите во синдикалните организации, членки на Синдикалниот фонд, секако врз основа на финансиските можности на Фондот.

По опширната расправа од страна на членовите на Собранието на Синдикалниот фонд, кој патем да споменеме дека го сочинуваат по еден преставник од регионалните одбори на СОНК, секако од синдикалните организации кои се членки на Фондот, заеднички беше констатирано:

Синдикалниот фонд на СОНК е од огромно значење и потреба за членовите на СОНК и сите синдикални организации, членки на Фондот се презадоволни од функционирањето и во пресрет на потребите на членовите.
Согласно барањето на членовите на Фондот,ако минатата година за поголем процент се зголеми износот на синдикалниот кредит и тоа од 15.000 на 18.000 денари, кој единствено се враќа, за разлика од останатите основи кои се неповратни средства, оваа година треба да се обрне внимание и да се воведат новини по другите основи.
Согласно финансиските можности, по предлог на Управниот одбор на Синдикалниот фонд, Собранието едногласно го усвои предлогот за зголемување на основицата за пресметување на неповратни средства или поточно од 6.000 денари на 8.000 денари, што е за повеќе од 30%. Овде мора да се напомене дека не влегуваат основите за остварување на неповратна помош кои, согласно Правилникот на Синдикалниот фонд, се исплатуваат процентуално од направените трошоци, односно болничко лекување и набавка на лекови и други медицински помагала.
Како предлог, едногласно беше усвоен од членовите на Собранието на Синдикалниот фонд на СОНК и за воведување на нов основ за остварување на неповратна помош во случај на подолготрајно боледување. Имено, по овој основ, членките на Фондот имаа право на надомест за непрекинато боледување над 60 и 90 дена,кој основ се зголеми и за над 120 дена за непрекинато боледување.
Исто така е зголемен износот на неповратната помош за студенти кои студираат во нашата држава на одалеченост над 35 км од местото на живеење и тоа од 3.000 на 4.000 денари.
Како новина, која произлезе како потреба од евентуална злоупотреба, при аплицирање за користење на безкаматниот кредит, жирантите ќе треба да достават и фотокопија од личните карти.

На крајот од седницата, од страна на Собранието на Синдикалниот фонд, беше констатирано дека членството освен што ќе биде информирано за овие донесени измени и дополнувања на Правилникот за користење на средствата на Синдикалниот фонд на СОНК, Стручната служба на Советот на СОНК, во иднина да изготви Прирачници, преку кои, секој член би се информирал за правата и основите за користење на средствата од Синдикалниот фонд на СОНК.

ОДРЖАН VII-от КОНГРЕС НА СОНК

ЈАКИМ НЕДЕЛКОВ – РЕИЗБРАН ЗА ПРЕТСЕДАТЕЛ НА СОНК

Во текот на вчерашниот ден, 13.10.2021 година, во исклучително пријатна и работна атмосфера се одржа VII-от Конгрес на СОНК.

На Конгресот, согласно Одлуката за бројот и составот на делегати, од вкупно 119 беа присутни 115 делегати од сите дејности што ги застапува СОНК. Секако, на Конгресот присуствуваа делегации од социјалните партнери и соработници на СОНК, како и делегации од земјите од странство поточно синдикати од образование, со кои нашиот синдикат има долгогодишна синдикална соработка.

Согласно Дневниот ред, Делегатите на VII-от Конгрес едногласно ги усвоија следните документи: -Извештај за работата на СОНК во мандатен период од декември 2015 до октомври 2021 година; -Програма за работа на СОНК за мандатен период октомври 2021 – октомври 2026 година; -Статут на СОНК; -Резолуција за усогласување на платите на вработените во детските градинки, основното и средното образование со Законот за минимална плата; -Резолуција за заштита на претседателите на синдикалните организации на СОНК; -Резолуција за исплата на целосна плата на заболени и во изолација од пандемијa; -Резолуција за почитување на Законот за работни односи во делот на примена на гранските (посебните) колективни договори.

По усвојување на документите, Делегатите на VII-от Конгрес го реизбраа Јаким Неделков за претседател на СОНК и му дадоа доверба да го води СОНК во наредните 5 години.

ЗДРАВА И БЕЗБЕДНА РАБОТНА СРЕДИНА – ПРЕДУСЛОВ ЗА КВАЛИТЕТНА И ПРОДУКТИВНА РАБОТА

СОНК и МЗЗПР ги презентираа резултатите од истражувањето за безбедноста на работните места во градинките, образованието, науката и културата

Самостојниот синдикат за образование, наука и култура на Република Македонија – СОНК во соработка со Македонското здружение за заштита при работа – МЗЗПР го реализираат проектот “Безбедност и здравје при работа во дејностите на образование и наука”.

Со активностите од овој проект ќе се утврди општата состојба, недостатоците и моменталните слабости во врска со примената на безбедност и здравје при работа (БЗР) на национално ниво, во сите дејности што ги покрива СОНК.

По добиените крајни резултати од извршените активности ќе се преземат мерки за ефективно спроведување на БЗР процедурите во пракса.

Целта на овој проект е да се создаде една општа култура и познавање од областа на БЗР преку креирање на функционален систем за целокупниот кадар вработен во дејностите од детска заштита, образование, наука и култура.

Придобивка од реализацијата на овој проект ќе имаат сите засегнати страни, особено вработените во установите од детската заштита, образованието, науката и културата, како и синдикатите, работодавачите и надлежните министерства.

Во рамките на овој проект, се одржа јавна дебата на 23.12.2022 година, на која учесници беа дел од нашите членови, а се презентираа резултатите од истражувањето кое беше спроведено во период од 7 до 13 ноември 2022 година. Истражувањето беше по пат на анонимен, двојазичен прашалник, испратен до членовите на СОНК од сите 20 региони. На дебатата се анализираа одговорите на преку 1200 испитаници и се дискутираше за проблемите и потешкотиите со кои се соочуваат вработените во установите од дејностите што ги покрива СОНК. Јавната дебата беше оценета како конструктивна и со својата тема проникна до сите присутни, од каде произлегоа идеи, сугестии, предлози и препораки до сите релевантни чинители, како да се надминат одредени ситуации, а се со цел подобрување на функционалноста на имплементацијата на БЗР во образовниот и научниот сектор.

Среќна учебна година

РАБОТНА СРЕДБА НА СОНК И МОН ВО ВРСКА СО ПОЧЕТОКОТ НА НОВАТА УЧЕБНА ГОДИНА

Денес, во просториите на СОНК, под строги мерки на претпазливост и заштита од вирусот Ковид-19, се одржа online работна средба помеѓу членовите на Советот на СОНК и високи претставници од Министерството за образование и наука односно раководители на сектор за основно и средно образование и претставник од кабинетот на министерот. На работната средба се анализираа стратешките документи кои се од важно значење за безбедно и квалитетно отпочнување на воспитно-образовниот процес, односно отпочнување на новата учебна година во услови на пандемија од Ковид-19. Претставниците на МОН детално ги презентираа документите: План за одржување на наставата во основните и средните училишта во учебната 2020/2021 година, Протокол за постапување на основните училишта во Република Северна Македонија за реализација на воспитно-образовниот процес со физичко присуство на учениците во учебната 2020/2021 година и Алгоритам за постапување во училиштата во случај на појава на ученик со симптоми, сомнителен/позитивен на Ковид-19. Од страна на СОНК беа поставени бројни прашања кои се од сферата на здравјето и безбедноста на работното место, почитување на законските одредби во однос на бројот на часови по наставник при поделба на една паралелка во две групи, изведување на online настава, техничка подготвеност на училиштата за изведување на online настава и т.н.

Советот на СОНК доби уверување од претставниците на МОН дека образовниот процес ќе се одвива во рамките на актуелните закони и веќе утврдените претходно споменати акти. Важно е да се спомене дека МОН има отворена врата за соработка со СОНК и дека за сите конструктивни предлози од СОНК, коишто ќе бидат доставени до МОН, ќе се посвети големо внимание и ќе се земат истите во предвид. Од таа причина, апелираме до сите членови на СОНК и воопшто до сите вработени во основно и средно образование, своите прашања и предлози да ги достават до претседателот на својата Синдикална организација или до Регионалниот одбор на СОНК, на која што припаѓа. Секако, предлози и прашања можете да поставите и директно на фб страната на СОНК, на ѕид или во порака.

Регионалниот одбор на СОНК – Чаир со барање за поскоро потпишување на колективните договори за основно и средно образование

На ден 10.02.2022 година е одржана работна средба на Регионалниот одбор на СОНК – Чаир. На средбата се дискутираше за актуелни прашања што се од заеднички интерес за дејностите коишто ги застапува СОНК.

Во пријатна и работна атмосфера беше разговарано за основната бруто плата на работникот за полно работно време. Се јави потреба истата да се утврдува на начин што износот на минималната бруто плата во Република Северна Македонија, објавена согласно закон, да се множи со коефициентот на сложеност на групата во основното и средното образование.

Исто така, Регионалниот одбор на СОНК – Чаир бара реален надоместок на трошоци за превоз до и од работно место, исплата на регрес за годишен одмор, како и решавање на проблемот на стручна служба во однос на пресметка на плата.

На крајот од седницата, Регионалниот одбор на СОНК – Чаир, донесе заклучок за идните чекори кои треба да се преземат, а пред сѐ, интензивирање на преговорите со социјалните партнери, односно што поскоро потпишување на колективните договори за основно и средно образование.

ОТЧЕТНО И ТРАНСПАРЕНТНО

НОВИ ПРИВИЛЕГИИ ЗА ЧЛЕНОВИТЕ НА СИНДИКАЛНИОТ ФОНД НА СОНК

Надзорните одбори на Советот на СОНК и Синдикалниот фонд на СОНК извршија надзор врз финансиското работење на Советот и Фондот на СОНК, а врз основа на документацијата изготвена од независно сметководствено биро.

Надзорниот одбор на Советот на СОНК констатира дека приходите на сметката на Советот се стабилни и во постојан пораст, додека пак расходите се во опаѓање.

Од членовите на Надзорниот одбор на Синдикалниот фонд на СОНК беше констатирано дека и Синдикалниот фонд на СОНК работи со позитивни финансиски резултати, а сите пристигнати барања со уредна и комплетна документација се навремено реализирани, по сите основи.

Исто така, беше одржана и седница на Собранието на Синдикалниот фонд на СОНК, на која беа избрани членови на Управниот одбор, и тоа:

Чедомир Спасовски – Регионалниот одбор на СОНК – Куманово
Ибраим Исмаилоски – Регионалниот одбор на СОНК – Струга
Јулија Златкова – Регионалниот одбор на СОНК – Кочани
Стојче Димитров – Регионалниот одбор на СОНК – Кавадарци
Јаким Неделков, Претседател на СОНК, по функција.

Беше усвоен Извештајот за финансиското работење на Синдикалниот фонд на СОНК за 2022 година. На седницата беа разгледани приговорите доставени до Управниот одбор, при што беа прифатени сите оние со оправдана причина за истото. Исто така, на седницата беа анализирани и дискутирани финансиските можности на Фондот за одредени новитети, се со цел да се излезе во пресрет на потребите на членовите за користење на поголеми права од Синдикалниот фонд на СОНК.

Собранието на Синдикалниот фонд, кој го сочинуваат по еден претставник од регионалните одбори на СОНК, ги разгледа сите предлози и мислења и ги усвои следниве новитети:

На предлог на Собранието, Управниот одбор на Синдикалниот фонд на СОНК донесе одлука да се зголеми висината на Синдикалниот кредит, кој претставува единствен основ каде средствата се повратни, од 20,000 на 22,000 денари.
Од членовите на Собранието на Синдикалниот фонд на СОНК едногласно беше усвоен предлогот за воведување на новина по други основи односно право на парична помош по основ на новороденче. Со воведување на овој предлог, корисникот на Фондот има право на парична помош во износ од 4,000 денари.
Членовите на Собранието на Синдикалниот фонд едногласно прифатија да се прошири правото на парична помош за лекување, набавка на лекови и медицински помагала (член 9 од Правилникот на Синдикалниот фонд на СОНК) и тоа во делот за:
- лекување во приватни болници на територија на Р.С.Македонија за оние интервенции за кои болницата нема склучено договор со Фондот за здравствено осигурување. Синдикалниот фонд ги признава лекувањата само за малигните заболувања и
- лекување во странство на свој трошок. Синдикалниот фонд ги признава оние интервенции кога за тоа барателот ќе достави медицинска потврда од доктор, специјалист од здравствена установа од Р.С.Македонија дека тој вид на лекување не се изведува во нашата земја.

За последните два случаи, ќе се применуваат член 9, став (1) и став (2) од Правилникот на Синдикалниот фонд на СОНК.

На крајот од седницата, од страна на Собранието беше констатирано дека Синдикалниот фонд на СОНК е од огромно значење за неговите членови, а истотака го изрази и своето задоволство од непречената комуникација со Стручната служба на СОНК.